GEZOND LEVEN
De afdeling Gezond Leven werkt aan een gezonde leefstijl bij inwoners. Onze gezondheidsmakelaars ‘School & Jeugd’ organiseren vanuit de school en wijk preventieprogramma’s voor de jeugd. En onze gezondheidsmakelaars ‘Volwassenen’ organiseren in de wijk preventieprogramma’s voor volwassenen en ouderen. Onze aanpak is integraal: we werken vanuit een brede benadering samen met onze partners aan de ontwikkeling, organisatie en uitvoering van deze preventieprogramma’s.
Advisering gezonde leefomgeving
De Omgevingswet (verwachte startdatum: 1-1-2022) zorgt ervoor dat gemeenten een samenhangende aanpak hanteren bij het ontwikkelen van ruimtelijke plannen. Met het oog op deze wet schreven de ODR, ODRN, VRGZ en GGD Gelderland-Zuid in 2020 een voorstel voor hun gezamenlijke dienstverlening en rolverdeling: wie adviseert waarover bij complexe ruimtelijke initiatieven? De projectleiders Omgevingswet van de 14 gemeenten in Gelderland-Zuid namen dit voorstel voor samenwerking over.
Quickscan
Sigrid van Haren, adviseur Gezonde Leefomgeving, legt uit wat de rol van de GGD bij de implementatie van de Omgevingswet betekent. “Als één van de partners voor een gezonde fysieke leefomgeving adviseren we gemeenten over gezondsheidsbevorderende en gezondheidsbeschermende aspecten. Dit advies helpt een gemeente bij het formuleren van gezondheidsambities in de ‘omgevingsvisie’. Vervolgens moeten deze ambities vertaald worden in planregels voor het ‘omgevingsplan’. Ook daar ondersteunen we bij.” Als voorbeeld noemt ze de quickscan voor de gemeenten Neder-Betuwe en Buren. “We hebben op wijk- of kernniveau inzichtelijk gemaakt hoe het er met bepaalde gezondheidsaspecten voor staat. Denk aan luchtkwaliteit en geluidshinder, maar ook aan het voorzieningenniveau in de wijk. Dat helpt de gemeente om keuzes te maken.”
Netwerken
Het afgelopen jaar investeerde ze samen met haar collega’s van het team Gezondheid en Milieu nadrukkelijk in netwerkontwikkeling. Zo zochten ze aansluiting bij bestaande overlegvormen, zowel in het sociale als fysieke domein. Daarnaast namen ze deel aan overleg voor zowel de regio Nijmegen als Rivierenland, waarbij de projectleiders Omgevingswet van alle gemeenten aanschoven. Maar ook andere ketenpartners, zoals omgevingsdiensten, waterschappen, Provincie en Rijkswaterstaat. Sigrid: “Belangrijk is dat we bij de ontwikkeling van ruimtelijke plannen zo vroeg mogelijk bij gemeenten in beeld zijn. We willen betrokken worden in de adviesfase, bij het thema gezondheid in relatie tot de fysieke leefomgeving. In deze fase is de grootste gezondheidswinst te behalen.”
Hoe gaat het met onze inwoners?
Ieder jaar voert de GGD een Gezondheidsmonitor uit onder een bepaalde leeftijdsgroep van de bevolking. Gemeenten gebruiken de uitkomsten van deze monitors voor het opstellen van gezondheidsbeleid en organiseren van passende activiteiten. Het uitvoeren van een Gezondheidsmonitor is een traject van minstens 2 jaar waarbij veel komt kijken. In 2020 liepen er 2 monitors waarvan de uitvoering zich in verschillende fases bevond.
Jeugd
De Gezondheidsmonitor Jeugd bereikte de laatste fase. Nadat in 2019 de online vragenlijst door leerlingen in het voortgezet onderwijs was ingevuld, volgde in 2020 de databewerking, analyse en presentatie van de resultaten aan gemeenten. Epidemioloog Marlene van der Star: “We hebben veel vervolgpresentaties gegeven aan raadscommissies en netwerkpartners. Samen hebben zij nieuwe prioriteiten gesteld voor het jeugdbeleid. Daarnaast hebben we voor alle 50 scholen een schoolrapport gemaakt, dat aanknopingspunten biedt voor hun gezondheidsbeleid. Deze zijn door collega’s van het team School & Jeugd en de Jeugdgezondheidszorg op scholen besproken.”
Volwassenen
Voor de Gezondheidsmeter Volwassenen was 2020 het jaar van de voorbereiding. Dat betekent afstemmen met gemeenten en GGD-afdelingen over de onderwerpen in de vragenlijst. Maar ook de grootte van de steekproef bepalen. In september werden de uitnodigingen verstuurd naar ruim 45.000 18-plussers in Gelderland-Zuid. Met heel veel aanvullende PR-activiteiten en netwerkinspanningen om voldoende respons te krijgen. Epidemioloog Jolanda Terpstra: “Onze gezondheidsmakelaars hebben hun sociale kanalen gebruikt en we hebben onze gemeentelijke collega’s benut om de vragenlijsten onder de aandacht te brengen. Alles bij elkaar leverde dit een mooie én hogere respons op dan bij de eerdere monitors: ruim 40% voor de 18-64 jarigen en ruim 50% bij de 65-plussers.”