Couleur locale in crisistijd?

We waren er klaar voor. Crisisdraaiboeken op orde, medewerkers getraind en een goed doordachte crisisorganisatie. Toch kun je op een crisis van deze omvang nauwelijks echt voorbereid zijn, dat zagen we het afgelopen jaar wel. Dagelijks kregen we te maken met nieuwe uitdagingen, waarvoor lang niet altijd een draaiboek klaarlag. In de publieke opinie werden we gezien als ‘de GGD’. Meer dan ooit onderkenden we als directeuren publieke gezondheid (DPG’en) het belang van een gezamenlijke aanpak.

GGD’en zijn regionale organisaties, elk met hun eigen bestuur, hun ‘couleur locale’ en – binnen de landelijke richtlijnen – hun eigen aanpak. Toen de coronacrisis aanbrak, was er direct al veel behoefte aan eenduidige aansturing en werkwijzen. Vanuit onze landelijke DPG-raad kozen we steeds meer voor 1 lijn in de coronabestrijding. De immense opschaling van 500 naar 30.000 medewerkers vroeg om eendracht, vertrouwen en loslaten. Binnen onze koepelvereniging creëerden we werkende weg een soort 26e GGD: een landelijke organisatie om testen, traceren en vaccineren in de regio’s te ondersteunen. De gezamenlijke aanpak maakte ons slagvaardiger.

Dat merkte ik ook bij de GHOR, een andere verantwoordelijkheid van mij als DPG. De GHOR heeft als taak om keten­samenwerking in de zorg te bevor­deren tijdens een crisis of ramp. Ik rapporteer hierover aan de voorzitter veiligheidsregio en het Regionale Beleidsteam (RBT). Samenwerking in de keten is tijdens een crisis veelal gericht op schaarste, want er is vaak een acuut tekort aan mensen en middelen. Tijdens de eerste golf was een opdracht van de GHOR om de schaarse persoonlijke beschermingsmiddelen te (her)verdelen. Een heftige periode, de tekorten waren traumatisch voor de verpleeghuissector. We slaagden erin om een werkbaar verdeelmechanisme neer te zetten. Samen met GHOR Gelderland-Zuid en -Midden en met de Acute Zorgregio Oost.

De crisis betekent schakelen aan verschillende tafels. Op regionaal niveau met de GGD, GHOR, veiligheidsregio, openbaar bestuur (RBT) en veiligheids­partners. Op Gelders niveau met zorgorganisaties. Op landelijk niveau met VWS en onze vereniging GGDGHOR Nederland. Als portefeuille­houder testen was het met de opschaling soms flink aanpoten. In de eerste golf zat de schaarste hem vooral in de testcapaciteit bij de GGD’en, in de tweede golf in de laboratoriumcapaciteit. Nu er meer dan voldoende reguliere testcapaciteit is georganiseerd, zorgen sneltesten voor een nieuwe dynamiek. Het schakelen gaat onverminderd verder.

Het voelt als heel waardevol om in deze tijd een verbindende schakel te kunnen zijn op verschillende niveaus. De lokale maat lijkt hierin misschien soms ver weg, maar hij is er zeker wel. Of misschien kun je het beter de menselijke maat noemen. Je ziet hem terug in de manier waarop wij onze inwoners helpen en te woord staan. In de teststraat, aan de telefoon en op de vaccinatielocatie. In de ondersteuning die wordt geboden aan scholen en zorgpartners. Niet iedereen is altijd even tevreden, de coronamoeheid begint toe te slaan en mensen krijgen een korter lontje. Maar we krijgen nog steeds haast dagelijks complimenten, ons prikbord hangt er vol mee. En dat is de couleur locale die wij kunnen bieden. Met heel veel dank aan onze mede­werkers en de lokale zorg- en veiligheidspartners met wie we ons door deze crisis heenslaan.