image

CRISISAANPAK GGD


“Van een echte crisis leren we het meest.”

Carla Bouman

”In een crisissituatie moeten de betrokken professionals kundig out of the box durven denken.”

Carla Bouman verzorgt de opleiding en doorontwikkeling van de crisisaanpak bij GGD Gelderland-Zuid. “In 2018 hebben we hard gewerkt aan een plan waarin we verder kijken dan alleen onze wettelijke crisistaken.”

Initiatief voor ouderen

De rol van de GGD bij een crisis of ramp kan zijn: infectieziektebestrijding, medische milieukunde, psychosociale hulpverlening en gezondheidsonderzoek na ongevallen en rampen. De uitwerking van deze rollen tijdens een crisis staat beschreven in het GGD Rampen en Opvang Plan, dat stamt uit 2013. Het nieuwe plan heet ‘Integraal crisisplan Gelderland-Zuid’. Carla Bouman, beleidsmedewerker rampen- en crisisbestrijding, vertelt waarom een herziening nodig was: “Het oude ‘GROP’ richt zich primair op het inrichten van de organisatie bij het uitvoeren van de crisistaken. Maar er zijn natuurlijk ook andere rampen die de reguliere organisatie van de GGD onder druk kunnen zetten.”


Integraal crisisplan

Hoe zorgen we ervoor dat we als GGD onze primaire taak – het borgen van publieke gezondheid – kunnen volbrengen, wat er ook gebeurt? Volgens Carla is dat de belangrijkste vraag waarop het nieuwe plan antwoord moet geven. “Bijvoorbeeld: hoe kunnen we werken aan publieke gezondheid als de stroom uitvalt bij de GGD? Of als er brand uitbreekt? Hoe lang mogen we niet bereikbaar zijn? Wat doen we met 24/7 diensten? Draait een afdeling als Infectieziektebestrijding niet meer, dan kan dit directe consequenties hebben voor de veiligheid van burgers. Hierin moeten kritische keuzes gemaakt worden door de directie. Die keuzes en de facilitering daarvan, worden in 2019 verder uitgewerkt.”


Ochtendjas aan

Je kunt alles nog zo goed vastleggen, iedere crisis heeft z’n eigen dynamiek. Carla weet het als geen ander. Behalve beleidsmedewerker is ze ook crisiscoördinator. Het betekent dat ze periodiek een pieper met zich meedraagt. “Ik heb het wel eens meegemaakt dat ik net in bed lag en de pieper afging”, lacht ze. “Dan is het hup ochtendjas aan en midden in de nacht dingen regelen. Of in alle vroegte aanschuiven bij een overleg, zoals een tijd geleden bij een brand in een seniorenflat. In die situatie was het onze taak om de psychosociale hulpverlening te coördineren bij de opvang van slachtoffers en betrokkenen. Ook dat is vooral regelwerk: lijntjes leggen met bijvoorbeeld de GGZ, maatschappelijk werk en slachtofferhulp.”


Oefenen, oefenen, oefenen

Een crisisplan is waardevol, maar in een crisissituatie moeten de betrokken professionals toch vooral ook “kundig out of the box durven denken”, vindt Carla. Uiteraard baart oefening kunst. Ze organiseert daarom veel oefeningen, zowel voor interne als externe collega’s. Haar wens is dat er meer ‘multirealistische’, nagebootste oefensituaties komen. “Een bus die komt aanrijden met 100 slachtoffers, dat is andere koek dan fictieve situaties spelen in een overlegruimte. Ook al zijn het acteurs in die bus.”
Het meeste leer je natuurlijk van een échte crisis, besluit ze. Maar om nou te zeggen dat ze erop zit te wachten? “Nee hoor! Een crisis brengt leed met zich mee voor inwoners. En dat willen we juist voorkomen.”

Publieke gezondheid bij crises en rampen

Naast de reguliere publieke gezondheidstaken heeft de GGD ook taken in ramp- en crisissituaties. Het gaat dan om situaties waarbij de publieke gezondheid bedreigd wordt. Bijvoorbeeld bij een grote infectieziekte-uitbraak of een ramp met milieueffecten die hun gezondheid raakt. Samen met de veiligheidsregio, gemeenten en andere hulpverleners zorgen we er dan voor dat inwoners zo goed mogelijk beschermd worden.

Hoewel iedere crisis anders is en het verloop zijn eigen dynamiek kent, proberen we als crisisorganisatie zoveel mogelijk voorbereid te zijn. Onder meer door crisissituaties te oefenen. En door doelen en afspraken over crisissituaties vast te leggen in een crisisplan.